آموزش فیبوناچی در تحلیل تکنیکال

آموزش فیبوناچی در تحلیل تکنیکال : فیبوناچی یکی از ابزارهای اساسی در تحلیل تکنیکال است. درک نحوه استفاده از این ابزار و درک اعتبار آن برای تجارت‌کنندگان بسیار حائز اهمیت است. فیبوناچی بر اساس اصول ریاضیدان باستانی لئوناردو فیبوناچی توسعه یافته است. برخی از تجارت‌کنندگان باور قوی به ابزارهای فیبوناچی دارند و آن‌ها را به منظور تصمیم‌گیری در معاملات خود به کار می‌برند. اما برخی دیگر این اصول را به عنوان یک شوخی علمی عجیب و غریب می‌بینند که توسط تعداد زیادی از تجارت‌کنندگان استفاده می‌شود و ممکن است تأثیری بر روی بازار داشته باشد. در این مقاله، ما تعریف فیبوناچی (Fibonacci) را بررسی می‌کنیم، انواع مختلف آن را معرفی می‌کنیم و به بررسی نوعی از اصلی‌ترین ابزارهای آن می‌پردازیم.

آموزش تحلیل تکنیکال (مبتدی تا پیشرفته)

لئوناردو فیبوناچی

لئوناردو پیزانو فیبوناچی، یک ریاضیدان ایتالیایی، در سفرهای خود با پدرش، با سیستم هندی باستانی شامل 9 نماد و دیگر مهارت‌های ریاضی آشنا شد. این آشنایی منجر به کشف و توسعه اعداد و خطوط فیبوناچی شد.

در سال 1202، لئوناردو کتابی به نام “Liber Abaci” نوشت. این کتاب به منظور کاربرد در بازرگانی سرمایه‌گذاری شده بود و از محاسبات ریاضی برای محاسبه سود و زیان استفاده می‌کرد. در این کتاب، لئوناردو یک دنباله اعداد را معرفی کرد که برای حل یک مسئله مربوط به خرگوش‌ها استفاده می‌شد. مسئله به این صورت بود:

فرض کنید یک خرگوش نر و یک خرگوش ماده دارید. پس از یک ماه، این دو خرگوش صاحب دو خرگوش نر و دو خرگوش ماده دیگر می‌شوند. در ماه بعد، این چهار خرگوش نیز هر یک دو خرگوش نر و دو خرگوش ماده به دنیا می‌آورند. سوال این است که پس از یک سال یا 12 ماه، چند جفت خرگوش خواهیم داشت؟ پاسخ این مسئله 144 جفت خرگوش است. فرمولی که برای به‌دست آوردن این عدد استفاده شد، همان دنباله فیبوناچی است. در نتیجه، پس از یک سال یا 12 ماه، تعداد جفت خرگوش‌ها برابر با 144 خواهد بود.

دنباله اعداد Fibonacci

دنباله فیبوناچی به صورت زیر تعریف می‌شود:

1، 1، 2، 3، 5، 8، 13، 21، 34، 55، 89، 144، …

همانطور که مشاهده می‌کنید، هر عدد در دنباله فیبوناچی برابر با جمع دو عدد قبلی آن است.

به علاوه، نسبت فی که از دنباله فیبوناچی بدست می‌آید، به‌طور ویژه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نسبت فی یا طلایی، که معادل جمع دو عدد متوالی است، تقسیم بر عدد بزرگتر، یک عدد اعشاری تقریباً برابر با 1/618 را به دست می‌دهد و با نماد یونانی “فی” (Φ) نمایش داده می‌شود. اعداد متوالی در دنباله فیبوناچی به نسبت طلایی نزدیک هستند. به عبارت دیگر، هرچه اعداد فیبوناچی بزرگتر شوند، نسبت آن‌ها به 1/618 یا عدد فی نزدیک‌تر می‌شود.

با پیشروی در دنباله فیبوناچی، هر عضو جدید نسبت آن را به عضو بعدی تقسیم می‌کند و به نسبت فی نزدیک‌تر و نزدیک‌تر می‌شود. در استفاده از تئوری موج الیوت، نوساناتی در نسبت اطراف مقدار 1.618 برای مقادیر کمتر یا بیشتر نیز مشاهده می‌شود.

مارپیچ طلایی

در هر قسمت از طبیعت، از گل‌ها تا کهکشان‌ها، می‌توانیم الگوی اعداد دنباله فیبوناچی را مشاهده کنیم. با استفاده از این دنباله، می‌توانیم مربع‌هایی را ایجاد کنیم که به صورت منظم و مرتب کنار هم قرار می‌گیرند و به وجود مربع‌های بزرگتر منجر می‌شوند. به عنوان مثال، مربع‌های با ضلع یک و یک، مربع دو را تشکیل می‌دهند؛ مربع‌های با ضلع پنج و هشت، مربع سیزده را ایجاد می‌کنند و این الگو ادامه می‌یابد. همچنین، اگر به اندازه طول ضلع مربع‌ها، خم‌هایی رسم شود، یک مارپیچ شکل خواهد گرفت.

فیبوناچی در بازار های مالی

دنباله فیبوناچی در انواعی از محیط‌ها و صنایع کاربرد دارد، از جمله بازارهای مالی. ابزارهای فیبوناچی در بسیاری از پلتفرم‌ها و وب‌سایت‌های تحلیل نمودارهای قیمتی، مانند TradingView، به کار می‌رود. برای دسترسی به این ابزارها، شما می‌توانید ابتدا وارد سایت مربوطه شده و سپس با جستجوی نماد مورد نظرتان، نمودار مربوطه را پیدا کنید. سپس از طریق نوار کناری سمت چپ، به تمامی ابزارهای فیبوناچی دسترسی خواهید داشت.

اعداد فیبوناچی در نمودارهای قیمتی می‌توانند سطوحی را برای ما تعیین کنند که در تحلیل و بررسی ما به ما کمک می‌کند. معتقد است که وقتی ابزار فیبوناچی به درستی استفاده شود، در 70٪ موارد می‌تواند رفتار بازار را به درستی پیش‌بینی کند. اما همانطور که درباره سایر ابزارهای تحلیل تکنیکال گفته شد، استفاده تنها از آن به عنوان راهنمای معامله‌گران توصیه نمی‌شود، بلکه بهتر است با سایر ابزارها ترکیب شود و معامله‌گران نباید سطوح فیبوناچی را به عنوان سطوح حمایت و مقاومت 100٪ در نظر بگیرند.

به طور کلی، تعداد زیادی ابزار بر اساس اعداد و نسبت‌های فیبوناچی ایجاد شده‌اند، از جمله:

فیبوناچی اصلاحی – دو نقطه ای     Fibonacci Retracement (RET)

فیبوناچی گسترش – سه نقطه ای  Fibonacci Extension (EXT)

فیبوناچی انبساطی  Fibonacci Expansion (EXP)

فیبوناچی پروجكشن  Fibonacci Projection (PRO)

فیبوناچی کمان ها ‌‌ Fibonacci arcs

فیبوناچی باد‌بزن  Fan

فیبوناچی کانال Channel

در ادامه مقاله، به بررسی سه نمونه از ابزارهای مهم و معروف فیبوناچی می‌پردازیم.

فیبوناچی اصلاحی Fibonacci Retracement (RET)

فیبوناچی اصلاحی، یک ابزار تحلیلی است که خطوط افقی را در نمودار قیمتی ترسیم می‌کند و مکان‌های حمایت و مقاومت احتمالی را نشان می‌دهد. این خطوط، با درصدهای مشخصی مرتبط هستند که نشان می‌دهند قیمت چه درصدی از حرکت قبلی خود را اصلاح کرده است. سطوح اصلاحی فیبوناچی شامل 23.6%، 38.2%، 61.8% و 78.6% هستند. همچنین سطح 0.50% که اصطلاحاً یک نسبت فیبوناچی نیست، اما در تحلیل استفاده می‌شود.

فیبوناچی اصلاحی معمولاً بر روی دو نقطه قیمتی مهم مانند سقف و کف قیمتی ترسیم می‌شود و سطوح فیبوناچی میان این دو نقطه ایجاد می‌شوند.

معامله‌گران می‌توانند از فیبوناچی اصلاحی برای ورود به معامله، تعیین حد ضرر یا تعیین حد سود استفاده کنند. به عنوان مثال، در یک نمودار قیمتی با روند صعودی، پس از یک موج صعودی، قیمت کاهشی کوتاهی را تجربه می‌کند و یک موج اصلاحی ایجاد می‌شود. در این حالت، معامله‌گر می‌تواند از فیبوناچی اصلاحی استفاده کند و نقطه اول را روی شروع موج صعودی و نقطه دوم را روی انتهای موج صعودی قرار دهد. سپس سطوح فیبوناچی اصلاحی بر روی نمودار و موج اصلاحی مشخص می‌شوند که نقش حمایت را برای قیمت دارند. این به معامله‌گر امکان می‌دهد نقطه پایان احتمالی اصلاح را

پیش‌بینی کرده و به خرید بپردازد. پس از خرید، معامله‌گر می‌تواند حد ضرر را در سطوح پایین‌تر تعیین کند.

برای ورود به معامله، سطوح مهم جهت خرید می‌توانند شامل 38.2%، 0.50% و 0.618% باشند. اگر قیمت پایین‌تر از 0.618% برود، معمولاً تغییر جهت و روند قیمت مورد انتظار معامله‌گران است.

فیبوناچی اصلاحی همچنین در روندهای نزولی نیز استفاده می‌شود و معامله‌گران می‌توانند در روندهای نزولی نیز از آن بهره‌برداری کنند. پس از شناسایی یک روند نزولی، با یک موج نزولی مواجه می‌شویم که می‌توانیم فیبوناچی اصلاحی را بر روی آن ترسیم کنیم. در این حالت، نقطه اول را روی شروع موج نزولی و نقطه دوم را روی انتهای موج نزولی قرار می‌دهیم. به این ترتیب، نقطه پایان احتمالی موج اصلاحی را مشخص می‌کنیم تا بتوانیم یک معامله فروش را آغاز کنیم.

لازم به ذکر است که سطوح فیبوناچی اصلاحی تنها نشان‌دهنده احتمالاتی برای حمایت یا مقاومت قیمت هستند و هیچ تضمینی وجود ندارد که قیمت واقعاً در آن سطوح متوقف شود. به همین دلیل، معمولاً معامله‌گران از ترکیب فیبوناچی اصلاحی با سایر ابزارهای تحلیلی استفاده می‌کنند تا سیگنال‌های قوی‌تری دریافت کنند.

یک نکته منفی دیگر درباره فیبوناچی اصلاحی این است که تعداد سطوح آن زیاد است و قیمت اغلب به یکی از این سطوح نزدیک می‌شود. مشکل این است که معامله‌گران سعی می‌کنند بفهمند کدام سطح را قیمت انتخاب خواهد کرد.

سطوح رایج شامل 38.2٪، 50٪ و 61٪ هستند که نسبت به سایر سطوح واکنش‌های بیشتری از خود نشان می‌دهند.

سطوح اصلاح فیبوناچی بر خلاف میانگین‌های متحرک ثابت هستند. ثبات سطوح قیمت امکان شناسایی سریع و آسان را فراهم می‌کند. این امر به معامله‌گران و سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا با دقت پیش‌بینی کنند و واکنش‌های قیمت را تشخیص دهند.

سطوح فیبوناچی اصلاحی همچنین در روش‌های دیگر تحلیل تکنیکال نیز استفاده می‌شوند. برای مثال، آنها در الگوهای گارتلی و نظریه امواج الیوت رایج هستند. همچنین، وجود حالتی دیگر است که در آن قیمت در موج اصلاحی خود به اصلاح بیشتری نیاز دارد و 100٪ موج اصلی را عبور می‌کند. در این حالت نیز از فیبوناچی اصلاحی استفاده می‌شود، اما سطوح بین 0 تا 100 برای ما کاربردی ندارند و از سطوح بیشتر از 100 استفاده می‌شود. در این حالت، سطوح 1.27، 1.41 و 1.61 بیشترین اهمیت را دارند و به آن به عنوان فیبوناچی خارجی اشاره می‌شود.

در شکل بالا، نمونه‌ای از الگوی فیبوناچی دو نقطه‌ای در یک روند صعودی را مشاهده می‌کنید. در این الگو، نقطه اول بر روی نقطه شروع روند صعودی قرار می‌گیرد و نقطه دوم در انتهای روند صعودی قرار می‌گیرد. با استفاده از این الگو، می‌توانید نقطه احتمالی پایان موج اصلاحی را پیش‌بینی کنید. در این مثال، موج اصلاحی به نقطه تقریبی 50٪ خط رسیده است.

در شکل بالا، نمونه‌ای از الگوی فیبوناچی اصلاحی در یک روند نزولی را مشاهده می‌کنید. در این الگو، نقطه اول را در ابتدای روند نزولی قرار می‌دهیم و نقطه دوم را در انتهای روند نزولی قرار می‌دهیم. با استفاده از این الگو، می‌توانید نقطه احتمالی پایان موج اصلاحی را پیش‌بینی کنید.

در این مثال، موج اصلاحی تقریباً در خط 38٪ به پایان رسیده است.

در تصویر فوق، یک نمونه دیگر از الگوی اصلاحی فیبوناچی را مشاهده می‌کنید. در این الگو، قیمت از مرحله 100٪ موج صعودی اصلی خارج می‌شود و به سمت سطح 127٪ نزدیک می‌شود. قبل از رسیدن به سطح 127٪، تغییر جهت را تجربه می‌کند و اصلاح خود را به پایان می‌رساند.

به طور معمول، وقتی موج اصلاحی بیش از 100٪ موج اصلی را اصلاح می‌کند، احتمال تغییر جهت روند وجود دارد، و در این مثال نیز مشاهده می‌شود که تغییر جهت روند رخ داده است.

فیبوناچی گسترش Fibonacci Extension (EXT)

در کل، فیبوناچی گسترش یک ابزار است که توسط معامله‌گران برای شناسایی اهداف سود احتمالی و پیش‌بینی ادامه حرکت قیمت پس از اصلاح استفاده می‌شود. استفاده از سطوح فیبوناچی گسترش بسیار مفید است برای تشخیص نقاط احتمالی تغییر روند و محدوده‌هایی که انتظار می‌رود قیمت به آنها واکنش نشان دهد.

کاربرد اصلی این ابزار در زمانی است که قیمت سقف یا کف قبلی را شکست داده و روند ادامه پیدا می‌کند. برای استفاده از فیبوناچی گسترش، نیازمند سه نقطه هستیم و با استفاده از این سه نقطه، قادر خواهیم بود روند آینده قیمت را بر اساس موج اصلی و موج اصلاحی پیش‌بینی کنیم. به عنوان مثال، در یک روند صعودی، نقطه اول را روی شروع موج صعودی (اصلی) قرار می‌دهیم، نقطه دوم را روی انتهای موج صعودی (اصلی) و سپس نقطه سوم را روی انتهای موج اصلاحی قرار می‌دهیم.

فیبوناچی گسترش را می‌توان در استراتژی‌ها و سبک‌های مختلف معاملاتی استفاده کرد. این ابزار قادر است نواحی حمایت و مقاومت حیاتی، نقاط بازگشت احتمالی و مناطق تغییر روند را شناسایی کند. به همین دلیل، معامله‌گران از این ابزار بهره می‌برند.

گاهی اوقات پیدا کردن یک منطقه حمایتی/مقاومتی کلیدی در بازار می‌تواند مشکل باشد. در چنین حالتی، فیبوناچی گسترش می‌تواند به

معامله‌گران کمک کند تا آن مناطق کلیدی حمایت/مقاومت را پیدا کنند. ترکیبی از ابزارهای فیبوناچی گسترش و یک استراتژی حمایت/مقاومت می‌تواند به معامله‌گران در داشتن معاملات اطمینان بخشتر کمک کند. در نظر داشته باشید که قیمت ممکن است سطوح فیبوناچی گسترش را شکست دهد و بر اساس آن عمل نکند. این سطوح نشان‌دهنده این نیستند که قیمت باید از آنها تغییر کند، بلکه فقط نشان‌دهنده این است که قیمت‌های قرار گرفته در این سطوح، اهمیت بیشتری نسبت به سایر قیمت‌ها دارند. به همین دلیل، مهم است که فقط بر اساس فیبوناچی گسترش معامله نکنید.

فیبوناچی اصلاحی نقاط احتمالی پایان اصلاح را برای معامله‌گران مشخص می‌کند که ممکن است قیمت از آنها برگردد، اما معامله‌گران بیشتر از فیبوناچی گسترش برای تعیین اهداف سود و ادامه روند خود استفاده می‌کنند. در نتیجه، سطوح مهم در این فیبو شامل سطوحی هستند که فراتر از 100% قرار دارند، از جمله 127%، 141.4%، 161.8%، 261.8%، 423.6% و غیره هستند.

در تصویر بالا یک نمونه مثال از فیبو سه نقطه ای را در روند صعودی مشاهده می کنید که نقطه اول را روی ابتدای موج صعودی، نقطه دوم را روی انتهای موج صعودی و نقطه سوم را روی انتهای موج اصلاحی قرار می دهیم تا بتوانیم  در صورت ادامه دار بودن روند صعودی، سقف بعدی را شناسایی کنیم. در مثال بالا قیمت در موج صعودی دوم تا سطح 141% حرکت کرده است.

در تصویر فوق، شما با یک نمونه دیگر از الگوی سه نقطه‌ای فیبو آشنا می‌شوید که در یک روند نزولی استفاده شده است. در این مثال، نقطه اول را بر روی ابتدای موج نزولی، نقطه دوم را بر روی انتهای موج نزولی و سپس نقطه سوم را بر روی نقطه پایانی موج اصلاحی قرار می‌دهیم. این کار به ما اجازه می‌دهد که در صورت ادامه روند نزولی، اهداف موج نزولی بعدی را پیش بینی کنیم. در این مثال، می‌توانید مشاهده کنید که هدف موج نزولی دوم برابر با 78٪ بوده است.

فیبوناچی انبساطی  Fibonacci Expansion (EXP)

فیبوناچی انبساطی، سومین ابزار از مجموعه ابزارهای فیبوناچی است که توسط معامله‌گران در بازارهای مالی استفاده می‌شود. برای رسم این الگو، نیازی به ابزار جدیدی نداریم و می‌توانیم از الگوی فیبوناچی اصلاحی استفاده کنیم. کاربرد اصلی فیبوناچی انبساطی همانند فیبوناچی گسترش است، به منظور شناسایی اهداف سود.

برای رسم فیبوناچی انبساطی، مراحل زیر را دنبال می‌کنیم: ابتدا الگوی فیبوناچی اصلاحی را به صورت برعکس رسم می‌کنیم و سپس اهداف قیمتی را که احتمال واکنش قیمت را نشان می‌دهد، پیش‌بینی می‌کنیم.

برای رسم این الگو، یک روند صعودی را در نظر بگیرید. بعد از موج صعودی، یک موج اصلاحی شکل می‌گیرد. پس از پایان موج اصلاحی، قیمت مجدداً افزایش می‌یابد و سقف موج صعودی را مشخص می‌کند. در این لحظه، می‌توان از فیبوناچی انبساطی استفاده کرد. فیبوناچی اصلاحی را انتخاب کرده و نقطه اول آن را در انتهای موج صعودی (موج اصلی) و نقطه دوم را در ابتدای موج صعودی قرار می‌دهیم. این کار به ما امکان می‌دهد تا هدف موج دوم صعودی را پیش‌بینی کنیم. سطوح مهم در این الگو نیز همانند فیبوناچی گسترش هستند و شامل 127٪، 141٪، 161٪، 261.8٪، 423.6٪ و … می‌شوند.

در این مثال، از فیبوناچی انبساطی بهره برده شده است. ابتدا ابزار فیبوناچی اصلاحی را انتخاب کرده و سپس آن را به صورت برعکس روی موج صعودی قرار داده‌ایم، به این معنی که نقطه اول را روی انتهای موج صعودی و نقطه دوم را روی ابتدای موج صعودی قرار داده‌ایم. سپس، پس از اتمام موج اصلاحی و شکست سقف موج صعودی اول، می‌توان از این نوع فیبوناچی برای پیدا کردن نقطه احتمالی پایان موج صعودی دوم استفاده کرد. در این مثال، هدف قیمتی موج دوم 161٪ بوده است.

در مثال فوق، یک الگوی نزولی را مشاهده می‌کنید که پس از رسیدن به کف موج اول نزولی و انجام موج اصلاحی، موج دوم نزولی آغاز می‌شود و کف موج اول نزولی شکسته می‌شود. به همین دلیل، از فیبوناچی انبساطی برای شناسایی نقطه احتمالی پایان موج دوم نزولی استفاده می‌شود. در این مثال، نقطه پایان موج نزولی دوم در سطح 141٪ قرار داشت.

سخن پایانی

در این مقاله، ما به بررسی ایجادشدن فیبوناچی و معرفی انواع آن پرداختیم. همچنین، سه نمونه از محبوب‌ترین و معروف‌ترین ابزارهای فیبوناچی را مورد بررسی قرار دادیم. ابزارهای فیبوناچی، همانند سایر ابزارهای تحلیل فنی، هرگز به طور دقیق 100٪ پیش‌بینی نمی‌کنند و به همین دلیل، ما باید قبل از استفاده، به اندازه کافی تمرین کنیم. همچنین، در تمام معاملات خود باید از محدودیت ضرر استفاده کنیم تا از تلفات سنگین جلوگیری کنیم. همانطور که اشاره شد، می‌توانید ابزار فیبوناچی را با سایر ابزارهای تحلیل فنی ترکیب کنید تا در معاملات خود اطمینان بیشتری داشته باشید.